Mikrobiom jelitowy
Co to jest Mikrobiom jelitowy
Mikrobiom człowieka to zestaw mikrobiocenoz, populacji mikroorganizmów kolonizujących różne ekosystemy naszego ciała np. mikrobiota jelit, jamy ustnej, pochwy, nosa, ucha i skóry. Największa ich część bo ponad 60% zamieszkuje przewód pokarmowy. Szacuje się, że mikrobiom to ponad sto bilionów mikroorganizmów o łącznej masie około 2,5 kg. Ze względu na swoje funkcje metaboliczne, produkcję witamin, wielu składników odżywczych, neuroprzekaźników i decydującym wpływie na nasze życie i zdrowie nazywany jest naszym drugim mózgiem.
Funkcje normalnej mikroflory jelitowej są niezwykle zróżnicowane i jeszcze nie do końca znane, jednak jedną z najważniejszych jest walka z patogenami i warunkowo patogennymi ustrojami. Współdziałania członków naszego mikrobiomu to niezwykle skomplikowane powiązania wzajemne, wchodzące w bardzo różne interakcje. System ten funkcjonuje sprawnie, czerpiąc obopólne korzyści, pod jednym warunkiem. Nie możemy przekraczać homeostazy czyli ich możliwości dostosowania się do naszych odstępstw w wielu zachowaniach (dietetycznych, stresu, dostarczania toksyn czy leków). Każde przekroczenie tej granicy spowoduje chorobę, mimo dużej plastyczności i zmienności naszego mikrobiomu.
Oprócz tego mikrobiom jest najważniejszym immunostymulatorem i immunomodulatorem czyli „uczy” nasz organizm jak walczyć z infekcjami. Stymuluje układ limfatyczny i hormonalny, syntezę immunoglobulin, interferonu i hormonów przeciwzapalnych. Zwiększa aktywność makrofagów, poziom dopełniacza, lizozymu. Wszystko to zapobiega rozmnażaniu się warunkowo patogennej mikroflory w jelitach.
Inną ważna funkcją jest potężny potencjał syntetyzowania niezbędnych witamin – K, grupa B, kwas foliowy. Steruje wchłanianiem wapnia, fosforu, aminokwasów, wchłanianiem i metabolizowaniem witaminy D, selenu, cynku, jodu, miedzi czy żelaza. Reguluje perystaltykę jelit, metabolizuje białka węglowodany tłuszcze i błonnik. Oraz wiele innych ale to może być materiał na oddzielny artykuł.
Innymi słowy nasza odporność i zdrowie zależne jest od właściwego składu mikrobiomu przewodu pokarmowego.
Przyczyny zaburzeń mikrobioty jelitowej
- Częsty długotrwały oraz nagły i bardzo silny stres.
- Farmakoterapia czyli antybiotyki, leki hormonalne, immunosupresyjne, cytostatyczne czy inne syntetyczne farmaceutyki.
- Terapia w chorobach nowotworowych (chemioterapia, radioterapia).
- Spożywanie żywności zawierającej chemiczne konserwanty, barwniki, słodziki, pozostałości nawozów sztucznych, toksycznych środków ochrony roślin czy glifosat w pożywieniu.
- Monotonna i jednostronna dieta na przykład z nadmiarem węglowodanów czy tłuszczów.
- Niskie spożycie produktów zawierających błonnik oraz niskie spożycie świeżych surowych organicznych i ekologicznych warzyw.
- Zbyt niska kwasowość treści żołądkowej.
- Długotrwały i intensywny wysiłek fizyczny lub kompletny jego brak.
- Niskie spożycie wody, w tym wody dobrej jakości.
- Zanieczyszczone powietrze.
- Poród poprzez cesarskie cięcie.
- Szczepienia u dzieci poniżej 2 roku życia.
- Nadmierna higienizacja.
- Promieniowanie jonizujące.
- Antybakteryjne kosmetyki czy inne jeszcze nie określone czynniki.
Skutki zaburzeń mikrobioty jelitowej
Utrata kontroli nad aktywnością drobnoustrojów chorobotwórczych czy patogennych takich jak: Klebsiella, Yersinia, Candida czy patogenna E.coli oraz wielu innych prowadzi do ich dominacji. Nasila to procesy gnilne i fermentacyjne w jelitach wzbudzając tworzenie toksycznych metabolitów. W warunkach beztlenowych pod wpływem aktywności większości bakterii beztlenowych produktami końcowymi metabolitu białek są kwasy organiczne – aminy, amonika, metan, siarkowodór, indol, skatol itp. Niektóre z nich mają jedynie przykry zapach, inne są szkodliwe a nawet trujące. Namnażaniu bakterii warunkowo patogennych i chorobotwórczych towarzyszy ich rozprzestrzenianie się do jelita cienkiego powodując jego nadmierny rozrost (SIBO) a w dwunastnicy destabilizację pożytecznej dominacji H.pyroli. Namnażanie bakterii patogennych powoduje ubytek tych prozdrowotnych co prowadzi do wszelkiego rodzaju zaburzeń. Na przykład ubytek bakterii Akkermansia municifila w jelicie grubym skutkuje zanikiem w nim warstwy śluzowej oraz dezaaktywacją bakterii Fecalibacterium preusnitzi produkujących kwas masłowy, który pełni funkcję istotnego neuroprzekaźnika o działaniu hamującym w całym układzie nerwowym. Zanik warstwy śluzowej jest początkiem stanu zapalnego, który indukuje powstawanie większości chorób przewlekłych, w tym infekcji, zaburzeń żołądkowo-jelitowych, alergii czy nowotworów.
Wzrost liczebności bakterii patogennych a także inne czynniki niszczące warstwę śluzową, prowadzą do przewlekłego stanu zapalnego jelit. Niszczone są enzymy trawienne i następuje zaburzenie trawienia. Substancje odżywcze są spożywane w nadmiarze przez drobnoustroje, co prowadzi do rozwoju niedoborów pokarmowych, mimo normalnego żywienia. Zmniejszona synteza witamin prowadzi do ich niedoboru, a upośledzenie wchłaniania i biotransformacji w żołądku i jelitach do braków mikro i makropierwiastków.